Dieta pacjenta onkologicznego musi dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych w ilościach dostosowanych do indywidualnego zapotrzebowania – dotyczy to zarówno białka, tłuszczu, węglowodanów, jak i witamin i składników mineralnych. Szczególną uwagę należy zwrócić na białko, na które zapotrzebowanie może wzrosnąć nawet 2-krotnie. Jednym ze sposobów fortyfikacji diety chorego w proteiny jest dodatek odżywki białkowej. Przeczytaj jak skutecznie zakamuflować proszek białkowy w potrawach.
Po pierwsze – białko z żywności
Zapotrzebowanie organizmu na białko jest kwestią bardzo indywidualną i zależy od takich czynników jak wiek, poziom aktywności fizycznej, stopień zaawansowania choroby nowotworowej i rodzaj stosowanego leczenia. W przypadku pacjentów onkologicznych podaż białka zazwyczaj powinna wynosić w granicach od 1,2 do 2 g na kg masy ciała, a czasem nawet więcej. Widełki są dość szerokie, idealnym rozwiązaniem będzie skonsultowanie tej kwestii z dietetykiem, który ustali dokładnie Twoje indywidualne zapotrzebowanie.
Nigdy nie działaj według zasady: “Im więcej tym lepiej”. Nadmiar białka zostanie wykorzystany w celach energetycznych, a nie budulcowych, ponadto obciąża nerki.
Jeśli już wiesz ile białka dokładnie potrzebujesz, najpierw poszukaj go w żywności. Najlepszym źródłem białka są: mleko i przetwory mleczne, chude mięso, ryby i jaja. Zadbaj o to, aby w każdym posiłku znalazły się źródła białka. Możesz dodać skyr do owsianki lub koktajlu zamiast wody/mleka, dorzucić jajko do zupy czy dodać kawałki kurczaka do makaronu z warzywami. Te drobne, ale regularnie stosowane dodatki, pomogą skutecznie zwiększyć wartość odżywczą posiłków.
Dowiedz się więcej: Dlaczego białko jest istotne w chorobie nowotworowej
Białko w proszku
Dopiero jeśli powyższe działania nie są wystarczające, warto rozważyć wprowadzenie dodatkowego wsparcia, np. w postaci białka w proszku. Niearomatyzowane białko w proszku jest uniwersalne i można je łatwo mieszać z różnymi potrawami, nie zmieniając znacząco smaku.
Przykładowe preparaty białkowe to: Fresubin Protein, Nestle Resource Instant Protein, Nutricia Protifar.
2-3 łyżki (10-15 g) białka w proszku to około 9-13 g białka. Taką ilość można zmieszać ze 150 ml płynu (np. wody, zupy, jogurtu pitnego) lub dania (np. dodatek do sosu, pulpetów). Można dodawać do zimnych i ciepłych potraw.
Mimo, że białko w proszku jest bezsmakowe, może być wyczuwalne w posiłku, dlatego ważne, aby je skutecznie zakamuflować. Stosowanie go częściej (np. do każdego posiłku), ale w mniejszych ilościach będzie lepszym rozwiązaniem niż jednorazowa duża dawka.
Oto kilka pomysłów na włączenie białka w proszku do posiłków:
- Koktajl proteinowy – ulubione świeże owoce (i warzywa) zblenduj z jogurtem/mlekiem i porcją białka w proszku – uzyskasz pyszny i bogaty w składniki odżywcze koktajl.
- Owsianka/jaglanka/gryczanka – do ulubionej wersji posiłku dodaj porcję białka w proszku, a także owoce i orzechy lub masło orzechowe, aby wzbogacić smak i wartość odżywczą.
- Hummus – dodaj niewielka ilość białka w proszku do gotowego produktu i dokładnie wymieszaj.
- Pasta jajeczna/jajecznica/omlet – do masy jajecznej dodaj niewielką ilość białka w proszku i dokładnie wymieszaj.
- Jogurt – delikatnie wymieszaj proszek białkowy z jogurtem. Dostosuj dodatki według własnych upodobań — możesz dodać mieszankę owoców (lub mus owocowy), orzechy i nasiona (lub masło orzechowe/migdałowe/pastę tahini).
- Zupy – białko zmieszaj z gotową zupą.
- Naleśniki/gofry – białko możesz dodać zarówno do ciasta na naleśniki czy gofry jak i do farszu – w wersji na słodko (np. do twarożku) lub w wersji wytrawnej (np. do farsz ze szpinaku i fety).
- Domowe wypieki – dodaj białko w proszku do przepisów, takich jak muffinki, ciasta, ciasteczka, bułki czy chleb.
- Sosy – niewielką ilość proszku białkowego dodaj do wyrazistych smakowo sosów i dressingów.
- Lody proteinowe – 200 g zamrożonych owoców (np. truskawek) zblenduj z jogurtem greckim (200g) i proszkiem białkowym (20-30g).
- Kora jogurtowa – wymieszaj proszek białkowy z jogurtem. Blachę wyłóż papierem do pieczenia i rozprowadź równomiernie masę jogurtową. Posyp ulubionymi dodatkami, np: posiekanymi owocami, orzechami lub polej masłem orzechowym. Włóż blachę do zamrażarki, aż mieszanina stwardnieje. Następnie połam na kawałki przypominające korę.
- Pudding chia – mleko wymieszaj z białkiem w proszku i połącz z nasionami chia. Odstaw do lodówki na noc. Powstanie bogaty w białko pudding, na wierzch którego możesz dodać owoce, orzechy, listki mięty i ulubioną przyprawę (np. cynamon).
- Pizza – to potrawa o niskiej zawartości białka, możesz ją jednak wzbogacić dodając do ciasta proszek białkowy, a w dodatkach do pizzy uwzględnij np. kawałki piersi kurczaka.
W celu kontrolowania ilości spożywanego białka możesz wesprzeć się aplikacją (np. fitatu, fatsecret), która oprócz protein wyliczy ilość kalorii, tłuszczu i węglowodanów, na podstawie wpisywanych posiłków.
Warto podkreślić, że białko w proszku będzie idealnym uzupełnieniem dla osób jedzących zróżnicowane i w miarę zbilansowane posiłki. W pozostałych przypadkach może być niewystarczającą interwencją. Jeśli Twoja dieta jest mocno deficytowa, masz jadłowstręt, brak apetytu, koniecznie skonsultuj się ze specjalistą. W takim wypadku będziesz potrzebować silniejszego wsparcia np. w postaci “nutridrinków”, które są skondensowanym źródłem energii i składników odżywczych.
Zapisz się na mój bezpłatny newsletter, by otrzymywać porady dietetyczne, nowinki naukowe, wsparcie i motywację.
Każdy, kto zapisze się na newsletter, otrzyma darmowy ebook: „Jak wzmocnić organizm w trakcie choroby nowotworowej”.
Na ponad 20 stronach ebooka znajdziesz informacje na temat roli diety w trakcie choroby nowotworowej oraz zasad odżywiania, z uwzględnieniem wielu praktycznych wskazówek. Zachęcam do lektury!
O mnie
Joanna Dąbkiewicz-Jankowska. Jestem dietetykiem klinicznym i specjalizuję się w dietetyce onkologicznej.
Pomagam osobom z chorobą onkologiczną, edukuję w prosty i przystępny sposób, abyś czuł się pewnie i bezpiecznie, dokonując codziennych wyborów żywieniowych. Poprowadzę Cię krok po kroku przez każdy etap choroby i leczenia.
