Pyłek pszczeli w diecie onkologicznej

Pyłek pszczeli to jeden z najbardziej złożonych produktów naturalnych, zawierający bogactwo składników odżywczych i bioaktywnych. Od dawna stosowany jako środek wzmacniający organizm, dziś coraz częściej pojawia się w badaniach naukowych jako potencjalne wsparcie terapii różnych chorób – w tym nowotworów. Dzięki właściwościom przeciwutleniającym, immunomodulującym i regenerującym, może wspierać organizm osłabiony leczeniem onkologicznym. Czy jednak jego stosowanie jest bezpieczne i skuteczne u pacjentów z nowotworem? Co na ten temat mówi nauka? Przyjrzyjmy się bliżej właściwościom pyłku pszczelego w kontekście onkologii.

Czym jest pyłek pszczeli?

Pyłek pszczeli to pyłek zebrany przez pszczoły robotnice z pręcików kwiatów, a następnie transportowany i przechowywany w ulach. Stanowi podstawowy pokarm dla pszczół, zużywany na bieżące potrzeby lub magazynowany na późniejszy okres.

Pyłek pszczeli to bardzo wartościowy produkt, który cechuje się dużą wartością odżywczą i działaniem prozdrowotnym. W swoim składzie zawiera ponad 200 substancji, takich jak: 

• białka (22,7%), 
• węglowodany (33,7%), 
• lipidy (5,1%), 
• witaminy (0,7%) – głównie z grupy B, 
• minerały (1,6%) oraz 
• polifenole (1,6%).

Najcenniejsze związki obecne w pyłku pszczelim to m.in. pochodne kamferolu i kwercetyny, kwas chlorogenowy, a także enzymy i karotenoidy. Substancje te wspierają organizm na wielu poziomach – działają przeciwutleniająco, przeciwzapalnie, mogą wzmacniać odporność i wspierać regenerację komórek. Niektóre z nich są badane pod kątem działania antynowotworowego, np. przez hamowanie namnażania komórek czy wspomaganie apoptozy, czyli ich naturalnej śmierci. Inne wspierają pracę wątroby, układu sercowo-naczyniowego, a także mogą łagodzić skutki stresu oksydacyjnego, który towarzyszy wielu chorobom przewlekłym.

Potencjalne korzyści zdrowotne pyłku pszczelego

Badania wskazują, że pyłek pszczeli może wykazywać wiele właściwości korzystnych dla zdrowia:

• Wspomaga działanie układu odpornościowego, wykazując silne działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, a także przeciwwirusowe.
• Dzięki właściwościom antyoksydacyjnym może zapobiegać chorobom układu krążenia i nowotworom.  
• Spowalnia procesy starzenia.
• Wspiera w terapii: nadciśnienia, hipercholesterolemii, schorzeń prostaty, osteoporozy, anemii i depresji.
• Ma właściwości hepatoochronne i detoksykacyjne (chroni wątrobę przed substancjami toksycznymi i zapobiega zatruciu lekami).
• Jest wykorzystywany w leczeniu oparzeń.
• Wykazuje działanie ochronne przed promieniowaniem jonizującym.
• Działa antyalergicznie zmniejszając objawy alergii.
• Istnieją doniesienia o jego możliwej roli we wsparciu leczenia cukrzycy. W badaniach na myszach chorych na cukrzycę podawanie pyłku pszczelego łagodziło objawy cukrzycy oraz obniżało poposiłkowe stężenie glukozy.
• Niektóre badania sugerują, że pyłek pszczeli może być również wsparciem dla osób z dną moczanową ze względu na właściwości zmniejszające poziom kwasu moczowego.

Pyłek pszczeli w chorobach nowotworowych

Pyłek pszczeli może promować apoptozę (programowaną śmierć) i hamować rozmnażanie komórek nowotworowych, co zauważono w badaniach na komórkach ludzkiego raka prostaty.

W badaniach pyłku pszczelego prowadzonych na komórkach zaobserwowano również poprawę wyników morfologii i zmniejszenie uszkodzenia limfocytów po podaniu chemioterapii.

Nie mamy jeszcze dużej ilości badań przeprowadzonych na ludziach. Ale te które istnieją są obiecujące. Jedno z badań klinicznych zostało przeprowadzone z udziałem 25 pacjentek chorych na raka szyjki macicy poddawanych radioterapii.

Pacjentki podzielono dwie grupy – grupa pierwsza otrzymywała 3 razy dziennie po 20 g pyłku pszczelego – zarówno przed rozpoczęciem naświetlań jak i w ich trakcie i po zakończeniu. Podczas, gdy druga grupa pań nie otrzymywała pyłku pszczelego.

Stwierdzono, że:

• Pyłek pszczeli  u naświetlanych pacjentek zwiększał liczbę krwinek czerwonych, poziom hemoglobiny i witaminy E.
• Zmniejszał poziom cholesterolu w surowicy krwi, w porównaniu do kobiet nieotrzymujących tego produktu. 
• Liczba krwinek białych w trakcie leczenia ulegała obniżeniu, jednak w mniejszym stopniu niż u kobiet, które nie otrzymywały pyłku pszczelego.
• Pyłek pszczeli łagodził skutki choroby popromiennej – prawie 3-krotnie rzadziej cierpiały one z powodu zapalenia pęcherza moczowego i odbytnicy, złego samopoczucia, zaburzeń snu, braku apetytu i mdłości, w porównaniu do pacjentek nieotrzymujących pyłku pszczelego.

W innym badaniu podawanie pyłku kwiatowego w miodzie powodowało wyraźny wzrost odporności immunologicznej u pacjentów, którym usunięto nowotwory żołądka i okrężnicy. Stwierdzono u tych pacjentów wyraźne zwiększenie poziomu limfocytów T, neutrofili oraz immunoglobulin dzięki czemu po operacji szybciej wracali do zdrowia.

Badania donoszą także, że pyłek pszczeli wykazuje działanie antyestrogenowe, co jest istotne w nowotworach zależnych od estrogenów, np. raka piersi, macicy.

W badaniach pacjentów z zespołem zapalenia gruczołu krokowego stosowanie pyłku pszczelego dawało poprawę samopoczucia, zmniejszenie objawów częstego oddawania moczu nocą, zmniejszenie rozmiaru gruczołu krokowego, a także zmniejszenie dolegliwości bólowych.

Warto jednak podkreślić, że większość dotychczasowych badań nad pyłkiem pszczelim w kontekście chorób nowotworowych została przeprowadzona na modelach zwierzęcych lub komórkowych. Aby móc jednoznacznie ocenić jego skuteczność i bezpieczeństwo w terapii onkologicznej u ludzi, potrzebne są dalsze, dobrze zaprojektowane badania kliniczne.

Pyłek pszczeli a niedokrwistość w chorobie nowotworowej

Szacuje się, że niedokrwistość występuje u około 40% chorych w chwili rozpoznania nowotworu i u ponad połowy chorych w trakcie leczenia onkologicznego.

Pyłek pszczeli może być jednym z elementów diety zwiększających przyswajalność żelaza w organizmie.

Badania naukowe prowadzone na szczurach otrzymujących pyłek pszczeli wykazały wzrost poziomu hemoglobiny i większą liczbę czerwonych krwinek w porównaniu ze zwierzętami karmionymi standardową paszą.  Zaobserwowano również wzrost masy ciała. Stwierdzono, że produkty pszczele zwiększają wchłanianie i wykorzystanie żelaza.

Anemia u chorych na nowotwór. Co jeść przy niedoborze żelaza

Przeciwwskazania i środki ostrożności

Mimo wielu potencjalnych korzyści zdrowotnych, pyłek pszczeli nie zawsze będzie dobrym wyborem, szczególnie dla osób w trakcie intensywnego leczenia onkologicznego. Warto wziąć pod uwagę następujące kwestie:

• Alergia na produkty pszczele – pyłek pszczeli może wywoływać reakcje alergiczne, zarówno łagodne (wysypka, swędzenie), jak i cięższe, takie jak duszności czy reakcje anafilaktyczne. Osoby uczulone na pyłki roślin, miód lub jad pszczół powinny zachować szczególną ostrożność.
• Neutropenia (obniżony poziom neutrofili) – u pacjentów z istotnie obniżoną odpornością zaleca się unikać produktów niepasteryzowanych i potencjalnie zanieczyszczonych mikrobiologicznie, w tym pyłku pszczelego. Mimo że jest to produkt naturalny, jego spożycie może wiązać się z ryzykiem zakażeń bakteryjnych lub grzybiczych.
• Choroby autoimmunologiczne – ze względu na możliwe działanie immunomodulujące, osoby z aktywną chorobą autoimmunologiczną powinny skonsultować stosowanie pyłku pszczelego z lekarzem prowadzącym.
• Stosowanie leków rozrzedzających krew lub leków immunosupresyjnych – pyłek pszczeli może wpływać na układ krzepnięcia i odporność, dlatego jego stosowanie w trakcie takiej terapii powinno być omówione z lekarzem.
• Ciąża i karmienie piersią – brak jest wystarczających danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania pyłku pszczelego w czasie ciąży i laktacji, dlatego zaleca się ostrożność.

Jak bezpiecznie stosować pyłek pszczeli w praktyce?

• Zacznij od małych ilości (np. 1/4 łyżeczki) i obserwuj reakcję organizmu.
• Najlepiej spożywać rano, na czczo lub między posiłkami.
• Pyłek można rozmieszać w letniej wodzie, jogurcie, koktajlu lub miodzie.
• Bezpieczna dawka to 15–20 g dziennie (ok. 1–1,5 łyżki stołowej).
• Kuracja może trwać 3–6 tygodni, potem warto zrobić przerwę.

Podsumowanie

Chociaż pyłek pszczeli nie jest jeszcze oficjalnie rekomendowany jako element terapii onkologicznej, wyniki dotychczasowych badań sugerują, że może on pełnić rolę wspomagającą – szczególnie w łagodzeniu skutków ubocznych leczenia, wspieraniu odporności oraz poprawie parametrów krwi.

Jak zawsze – najważniejsze jest indywidualne podejście i konsultacja ze specjalistą. Jeśli nie występują przeciwwskazania, pyłek pszczeli może być wartościowym dodatkiem do diety pacjenta onkologicznego.

O mnie

Joanna Dąbkiewicz-Jankowska. Jestem dietetykiem klinicznym i specjalizuję się w dietetyce onkologicznej.

Pomagam osobom z chorobą onkologiczną, edukuję w prosty i przystępny sposób, abyś czuł się pewnie i bezpiecznie, dokonując codziennych wyborów żywieniowych. Poprowadzę Cię krok po kroku przez każdy etap choroby i leczenia.

Dowiedz się więcej

Bibliografia:

1. Rzepecka-Stojko A, Stojko J, Kurek-Górecka A, Górecki M, Kabała-Dzik A et al. Polyphenols from Bee Pollen: Structure, Absorption, Metabolism and Biological Activity. Molecules. 2015; 20(12):21732-49.
2. Al-Kahtani SN, Taha E-K, Khan KA, Ansari MJ, Farag SA, Shawer DMB, et al. Effect of harvest season on the nutritional value of bee pollen protein. PLoS ONE. 2020; 15(12): e0241393.
3. Algethami JS, El-Wahed AAA, Elashal MH, Ahmed HR, Elshafiey EH et al. Bee Pollen: Clinical Trials and Patent Applications. Nutrients 2022;14:2858.
4. Tuoheti T, Rasheed HA, Meng L, Dong MS. High hydrostatic pressure enhances the anti-proliferative properties of lotus bee pollen on the human prostate cancer PC-3 cells via increased metabolites. J Ethnopharmacol. 2020;261:113057.
5. Tuoheti T, Rasheed HA, Meng L, Sheng Dong M. High hydrostatic pressure enhances the anti-proliferative properties of lotus bee pollen on the human prostate cancer PC-3 cells via increased metabolites. J. Ethnopharmacol. 2020;261:113057.
6. Münstedt K, Voss, B, Kullmer U, Schneider U, Hübner J. Bee pollen and honey for the alleviation of hot flushes and other menopausal symptoms in breast cancer patients. Mol. Clin. Oncol. 2015; 3, 869–874.
7. Kędzia B, Hołderna-Kędzia E. Możliwości stosowania produktów pszczelich pochodzenia roślinnego w onkologii. Post Fitoter. 2015; (16)2:107-116.
8. Khalifa SAM, Elashal MH, Yosri N, Du MM, Musharraf SG et al. Bee Pollen: Current Status and Therapeutic Potential. Nutrients 2021; 13, 1876.

Zapisz się na mój bezpłatny newsletter, by otrzymywać porady dietetyczne, nowinki naukowe, wsparcie i motywację.

Każdy, kto zapisze się na newsletter, otrzyma darmowy ebook: „Jak wzmocnić organizm w trakcie choroby nowotworowej”.

Na ponad 20 stronach ebooka znajdziesz informacje na temat roli diety w trakcie choroby nowotworowej oraz zasad odżywiania, z uwzględnieniem wielu praktycznych wskazówek.  Zachęcam do lektury!

Pobierz darmowy ebook